W związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, z dniem 12 marca 2022 roku weszła w życie ustawa, która określa zasady powierzenia pracy obywatelom Ukrainy, którzy przebywają w Polsce od 24 lutego. Jakie kwestie dokładnie regulują obowiązujące przepisy?
Legalny pobyt obywateli Ukrainy po 24 lutym 2022 roku
Wedle ustawy z dnia 12 marca tego roku, za legalny uznaje się pobyt na terenie Polski przez okres 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 roku do 24 sierpnia 2023 roku, obywateli Ukrainy, którzy:
- z związku z panującą na terytorium Ukrainy wojną przekroczyli legalnie granicę Polski po 24 lutym 2022 roku oraz zamierzają pozostać na terenie RP,
- posiadają Kartę Polaka.
Warto przy tym pamiętać, że możliwa jest utrata prawa do legalnego pobytu na terenie RP przez okres 18 miesięcy, w przypadku gdy obywatel Ukrainy wyjedzie z Polski na okres dłuższy niż miesiąc.
Co w sytuacji, gdy wjazd obywatela Ukrainy nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej? Wówczas należy złożyć specjalny wniosek (nie później niż 60 dni od dnia przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej), dzięki któremu Komendant Główny Straży Granicznej zarejestruje pobyt takiej osoby na terytorium Polski. W przypadku, gdy obywatel Ukrainy nie posiada pełnej zdolności prawnej, do złożenia wniosku są zobligowane następujące podmioty:
- przedstawiciel ustawowy,
- opiekun faktyczny sprawujący opiekę nad małoletnim.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby zatrudnić obywatela Ukrainy?
Zarówno obywatele Ukrainy, którzy przekroczyli granicę Polski od 24 lutego 2022 roku, jak i ci, którzy przebywają legalnie na terytorium RP na innej podstawie, mogą zostać zatrudnieni bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. Pracodawca musi jednak powiadomić o tym właściwy urząd pracy w ciągu dwóch tygodni od dnia zatrudnienia takiej osoby za pośrednictwem systemu znajdującego się pod adresem http://praca.gov.pl/. W powiadomieniu powinny się znaleźć określone informacje dotyczące obywatela Ukrainy i podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, takie jak:
- dane osobowe zatrudnionego obywatela Ukrainy,
- informacje dotyczące osoby zatrudniającej obywatela Ukrainy,
- rodzaj umowy zawartej pomiędzy osobą powierzającą wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy,
- rodzaj wykonywanej pracy bądź stanowisko,
- miejsce zatrudnienia.
Czy obywatel Ukrainy może prowadzić własną działalność gospodarczą?
Obywatele Ukrainy, którzy znajdują się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej od dnia 24 lutego 2022 roku, a ich pobyt uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy bądź przebywają w Polsce legalnie na innej podstawie, mogą prowadzić własną działalność gospodarczą w oparciu o takie same wymogi, jakie obywatele polscy. Warunkiem koniecznym jest uzyskanie przez nich numeru PESEL.
W określonej sytuacji może jednak dojść do wykreślenia takiego przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Następuje to wtedy, gdy pobyt takiego obywatela na terytorium RP przestaje być legalny.
Czy obywatel Ukrainy może dostać zezwolenie na pobyt czasowy?
Każdy obywatel Ukrainy, który przebywa na terenie Polski od dnia 24 lutego 2022 roku, a jego pobyt był bądź jest uznawany za legalny przez 18 miesięcy, może złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat, liczony od chwili wydania decyzji.
Zezwolenie udzielane jest przez wojewodę odpowiedniego dla miejsca pobytu danego podmiotu w momencie złożenia wniosku. W sytuacji, gdy obywatel Ukrainy zmieni miejsce zamieszkania, nie musi składać ponownie dokumentu u innego wojewody.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy powinno się złożyć:
- po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium RP,
- wcześniej niż po upływie 18 miesięcy liczonych od dnia 24 lutego 2022 roku.
Obywatel Ukrainy, którego wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, może zostać zatrudniony w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.
Ważność dokumentów
Bardzo ważną kwestią regulowaną przez obowiązujące przepisy jest upływ ważności dokumentów – wizy krajowej, zezwolenia na pobyt czasowy czy karty pobytu.
Jeśli w okresie od dnia 24 lutego 2022 roku przypada ostatni dzień ważności zezwolenia na pobyt czasowy obywatela Ukrainy lub ostatni dzień okresu jego pobytu na terenie Polski na podstawie wizy krajowej, okres ten ulega wydłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 roku.
W przypadku, gdy w okresie od 24 lutego 2022 roku przypada:
- termin opuszczenia przez obywatela Ukrainy Polski spowodowany odmową przedłużenia wizy Schengen, wizy krajowej, nadania statusu uchodźcy,
- ostatni dzień ważności kart pobytu czy polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy,
okres ten zostaje przedłużony o 18 miesięcy.
